Pisałem już o wielu aspektach dotyczących duchów i podobnych zjawisk, jeśli jednak dyskusja na ten temat ma mieć jakikolwiek sens, musimy również określić "system", w ramach którego może dojść do nawiedzenia. Innymi słowy, musimy umieścić wszystkie sugerowane elementy w ugruntowanej teorii.

Taki system uwzględnia wiele sceptycznych wątpliwości dotyczących nawiedzeń - zwykle, udowadniając ogólną teorię, można wykazać powtarzalność doświadczeń. Mam również nadzieję pokazać, jak początkowo sceptyczny proces może doprowadzić do zbudowania czegoś większego.

Pożywką dla nawiedzenia jest kultura.

Ponieważ jest to kultura historyczna, jak np zabytkowy budynek, lub kultura rodzinna - przykładowo sposób wyrażenia jakiegoś problemu - wszystkie duchy wyrażają się w formie kulturowej pojmowalnej dla doświadczającej osoby.

Duchy często mogą przekazywać informacje nieznane doświadczającemu. Nie jest to jednak do końca poprawne.

Kryptomnezja - zdolność do przywoływania "zapomnianych" informacji - często może mieć miejsce w takich przypadkach. Osoba czyta, ogląda lub słyszy różnego rodzaju informacje, o których świadomy umysł nie wie. Przywoływanie wspomnień podczas hipnozy wykazało, że to nieświadome repozytorium informacji jest ogromne.

Duchy wydają się być efektem halucynacji.

Nie znaczy to wcale, iż obserwacja ducha jest spowodowana chorobą umysłową. Umysł raczej zawsze analizuje informacje. Jeśli ich nie ma lub są ograniczone przez zmęczenie czy inny odmienny stan, umysł naturalnie interpretuje te informacje, które są dla niego dostępne.

Halucynacja jest wówczas nieunikniona, i zwykle w takich momentach dochodzi do takiej "dekalibracji zmysłowej", że można się spodziewać ducha.

Często [obserwacja ducha] może być połączona z opętaniem.

Rozumiem przez to przejęcie kontroli nad umysłem przez "byt". Czy jednak takie byty przychodzą z "zewnątrz" umysłu? Badanie mózgu mówi nam, iż możemy działać zarówno racjonalnie jak i emocjonalnie w tym samym czasie, przy czym element emocjonalny wydaje się być niezależny od umysłu.

To pozwala wyrażać wewnętrzną informację jako "oddzieloną". Psycholog Carl Gustav Jung dał nam również zrozumienie "archetypów", które mogą być postrzegane jako "osobiste" fragmenty na poziomie gatunku, ale być w posiadaniu wszystkich jego przedstawicieli. Terminy "wewnętrzny" i "zewnętrzny" nie zawsze są tak definitywne, jak się wydaje.

Niektóre nawiedzenia dotyczą grup ludzi.

Postrzegam takie zjawiska jako psychiczny dramat. Zwykle chodzi o rodzinę, wówczas nazywane jest to poltergeistem. Wiadomo jednak, że histeria może działać na poziomie wspólnym. Zwykle zaczyna się to u dojrzewającego dziecka, wówczas problem pojawia się, prowadząc do wytworzenia anormalnego środowiska. Może z tego wyniknąć opętanie, dziecko zaś staje się swoistym "epicentrum". Powtarzalność środowiska prowadzi do histerii, która, zwiększając się, prowadzi do masowych halucynacji. Wskutek tego w grupie wytwarza się zmieniona rzeczywistość, ze środowiskiem i doświadczeniami wyrażonymi w kategoriach wspólności.

Ekologia jest czymś więcej, niż tylko pojedynczym elementem ekosystemu. Sugeruje ona raczej wpływ na każdą inną część, prowadząc do powstania "wspólnego" środowiska, które wyraża więcej niż suma indywidualnych jego części.

Umiejscawiając ten pomysł ponad dramatem psychicznym, jakim jest nawiedzenie, sugeruję punkt nadchodzący w momencie, gdy różne elementy stają się czymś więcej, niż tylko sumą własnych części. Współdzielona kryptomnezja zawiera informacje, które manifestują się wraz z przeszłością, wywołując zjawisko, które pasowałoby do klasycznie rozumianej interpretacji "ducha" i "opętania".

Sfera paranormalna cierpi z powodu braku teorii, które ukazywałyby powtarzalność doświadczenia. Powyższy tekst stanowi próbę nazwania tego problemu.

Anthony North
Tłumaczenie i opracowanie: Ivellios