Badania nad przekazem podprogowym przynoszą nowe spojrzenie na sposób, w jaki nasz mózg przetwarza informacje, które są z pozoru nieświadome. Eksperymenty prowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Tokio dowiodły, że bodźce podprogowe są świadomie przetwarzane przez mózg, a ich wpływ może być kontrolowany przez świadome instrukcje. W badaniach wykorzystano magnetyczne pobudzanie transskroniowe (TMS) do analizy reakcji mózgu na bodźce, co rzuca nowe światło na mechanizmy uczenia się oraz na to, jak nasze oczekiwania wpływają na przetwarzanie informacji. Wyniki te mogą zmienić nasze rozumienie automatycznych procesów poznawczych.

Popularne pojęcie o przekazie podprogowym jest takie, że przedostaje się on do niebacznego umysłu w sposób niekontrolowany i nieprzetwarzany. Jednakże eksperymenty przeprowadzane przez neurobiologów pokazują, że mózg świadomie przetwarza informacje podprogowe oraz że owo przetwarzanie przekazów podprogowych jest wyczuwane.

W dzienniku "Neuron" z 9 listopada 2006 roku, wydawanego przez Cell Press, Kimhiro Nakamura i jego koledzy opisali eksperymenty z ochotnikami wykazującymi przetwarzanie informacji podprogowych.

Ich odkrycia rzucają również światło na mechanizm nerwowy odpowiedzialny za przetwarzanie słowa drukowanego na formę mówioną. To "leksykalno-foniczne" połączenie jest istotne przy uczeniu się przez czytanie i jest zakłócane w przypadku niektórych zaburzeń czytania.

W eksperymentach badacze pokazywali ochotnikom słowa bądź wymawiali sylaby i prosili ich o zapisanie tych słów bądź ich wymówienie. Zadanie leksykalne miało pokazać, czy słowo, które widzieli, istniało lub nie.

Jednakże, bez wcześniejszego zapoznania z tematami, przedstawiano im najpierw w przekazie podprogowym słowo, które pasowało lub nie do słowa docelowego. Takie podprogowe słowa były "maskowane" nieczytelną czcionką, co generowało prezentację podprogową. W pierwszych eksperymentach badacze przedstawiali ochotnikom w przekazie podprogowym słowa identyczne z docelowymi, co miało skutek "informujący", ponieważ badani szybciej udzielali odpowiedzi przy zadaniach leksykalnych lub zadaniach na wymowę.

Badacze następnie zastosowali nieszkodliwe magnetyczne pulsacyjne pobudzanie transskroniowe (TMS) dwóch kluczowych regionów mózgu, pokazując wcześniej podstawowe słowo. Obydwa regiony były identyfikowane jako wspomagające lub przerabiające dostrzeżone wizualnie słowa na formę foniczną lub przetwarzanie usłyszanych słów na postać pisaną lub słuchową.

Nakamura i jego koledzy odkryli, że TMS odnosiło się do jednego obszaru mózgu bądź też wybiórczo zakłócało pracę innego, skutecznie przeszkadzając w wykonywaniu zadania leksykalnego lub zadania na wymowę. Badacze wywnioskowali istnienie świadomej instrukcji wykonania zadania, ponieważ przy obu zadaniach różne sieci neuronów generowały stosowne odpowiedzi.

Podsumowując, badacze stwierdzili, że "dostarczyli bezpośrednich dowodów na to, że nawet przetwarzanie bodźców podprogowych zachodzi pod wpływem świadomych instrukcji wykonywania zadań". Dodali, że "rezultaty ponadto sugerują, iż taka strategiczna kontrola moduluje indukcyjne nerwowe pobudzenie, wywołane przez nieświadomie zauważone w zbiorze słowa, na inny tor nerwowy w celu wygenerowania zamierzonej behawioralnej odpowiedzi".

W zapowiedzi artykułu w "Neuron" Stanislas Deahenne i Lionel Naccache zauważyli, że "być może najważniejsze implikacje eksperymentu Nakamury i jego kolegów dotyczą naszego pojęcia automatyczności. Wiele teorii zakłada, że nieświadome procesy poznawcze są zautomatyzowane i niezależne od uwagi. Ostatnio jednak raporty z doświadczeń używających ukrytych informacji pokazują, że przekaz podprogowy jest objęty kilkoma wpływami. Pokazując, że powtarzanie może zostać zakłócone przez zastosowanie TMS w różnych miejscach, obecne wyniki silnie popierają ten punkt widzenia".

Deahenne i Naccache, podsumowując, stwierdzili, iż wyniki badań "popierają pomysł, że cały łańcuch przetwarzania zdefiniowany przez zadanie, przygotowane świadomie, może się odnosić do nieświadomie dostrzeganych bodźców. W ten sposób 'podprogowy' nie znaczy to samo co 'automatyczny' lub 'niezależny od zadań'. Nasze oczekiwania mają wpływ na przetwarzanie przez nas bodźców podprogowych".

Heidi Hartman, EurekAlert.com, 8 listopad 2006

Tłumaczenie: Ivellios