Zylfion, roślina niegdyś ceniona przez starożytnych Greków i Rzymian, stanowi fascynujący temat badań botanicznych i historycznych. Jej wizerunek zdobił monety z Cyreny, a jej wszechstronność kulinarna i lecznicza przyczyniła się do znacznych zysków handlowych. Mimo że zylfion zyskał na popularności, jego nadmierne wykorzystywanie doprowadziło do niemal całkowitego wyginięcia do IV wieku naszej ery. Obecnie naukowcy, tacy jak dr Karl Shuker, starają się rozwikłać zagadkę tej rośliny, wskazując na możliwe związki z innymi gatunkami, co sprawia, że historia zylfionu wciąż pozostaje nieodkryta.

Zylfion na monecie ze starożytnej Cyreny

Obecnie niewielu ludzi słyszało o tej roślinie. W okresie starożytności była ona jednak bardzo rozpowszechniona i ceniona przez Greków i Rzymian. Jej wizerunek widnieje na starożytnych monetach z Cyreny (dwie z nich widzicie na tej stronie). Roślina zawdzięczała popularność swojej wszechstronności-jej łodyga i młode pędy miały wspaniały smak, z soku i korzeni uzyskiwano syrop zwany laserpitium. Nic więc dziwnego w tym, iż zylfion przysporzył wielkich bogactw kupcom, przywożącym go do Europy z rodzinnej Afryki Północnej, gdzie rósł obficie w stanie dzikim, zwłaszcza w Syrii. Wiadomości o zylfionie zawdzięczami Pliniuszowi Starszemu.

Być może niezwykła popularność rośliny przyczyniła się do jej smutnego końca-prawdopodobnie chciwość kupców sprawiła, iż zylfion występował coraz rzadziej, a w IV wieku naszej ery był już rośliną całkowicie nieznaną.

Posługując się kilkoma starożytnymi opisami i wizerunkami, nowożytni botanicy próbowali ustalić jej przynależność gatunkową. Wskazywali między innymi na odmianę kopru Ferula assafoetida lub Thapsia garganica, ale dotychczasowe propozycje nie rozwiązały zagadki w sposób satysfakcjonujący.

Badając tę kwestię, dr Karl Shuker natrafił na kilka intrygujących wskazówek. W języku greckim nazwa "Zilfion" rozpoczyna się nie literą dzeta (z), lecz sigma (s). W zasadzie należałoby ją więc zapisywać jako "silfion". To interesujący zbieg okoliczności, że pospolita nazwa rośliny Ferula narthex, blisko spokrewnionej ze wspomnianą już Ferula assafoetida, brzmi "silfion". Ponadto, według kompetentnego źródła, za które należy uznać wydany w 1974 roku słownik roślin użytkowych autorstwa George'a Ushera, silfium znali nie tylko starożytni Grecy i Rzymianie, lecz również Egipcjanie. Czy to możliwe, że silfion i silfium to ta sama roślina? Nie, jeśli wierzyć opisowi Pliniusza Starszego, ponieważ twierdził on, jak zresztą inni starożytni kronikarze, że zylfion rośnie w Afryce Północnej, Usher podaje natomiast, że silfium rośnie w górzystym regionie zwanym Małym Tybetem, położonym w północnym Kaszmirze między Karakorum i Himalajami.

Jeśli nie znajdzie się rozsądne wyjaśnienie znacznych rozbieżności geograficznych, zylfion pozostanie jedną z licznych zagadek roślinnego świata.

Opracował: Ivellios

Na podstawie: dr Karl Shuker, "Tajemnicze zjawiska na planecie Ziemia", Bertelsmann, Łódź 2000