Naukowcy z USA i Chin odkryli sposób na selektywne usuwanie wspomnień u myszy, wykorzystując modyfikacje genetyczne związane z białkiem CaMKII, które odgrywa kluczową rolę w pamięci. Badanie, opisane w czasopiśmie "Neuron", pokazuje, że możliwe jest blokowanie niepożądanych wspomnień bez uszkadzania innych pamięci. Choć technologia ta może otworzyć nowe możliwości terapeutyczne, w tym dla osób cierpiących na PTSD, eksperymenty na zwierzętach są wczesnym etapem i wymagają dalszych badań przed zastosowaniem u ludzi.

To brzmi jak science-fiction, ale naukowcy twierdzą, że pewnego dnia możliwe będzie wybiórcze i bezpieczne usuwanie z mózgu niepożądanych wspomnień. Amerykańscy i chińscy badacze twierdzą, że przy użyciu modyfikacji genetycznych udało im się przeprowadzić taki zabieg u myszy, daleko jednak jeszcze do przeprowadzenia podobnego zabiegu u ludzi.

Współautor badania, Joe Z. Tsien, wicedyrektor Brain & Behavior Discovery Institute w College'u Medycznym stanu Georgia w Augusta (USA), powiedział, że "praca ujawnia molekularny mechanizm, dzięki któremu [usuwanie wspomnień] można przeprowadzić szybko i bez uszkadzania komórek mózgu".

Odkrycie opisano w 23. numerze czasopisma naukowego "Neuron".

Ludzie nękani przez bolesne wspomnienia już od dawna pragną znaleźć sposób, by usunąć je z mózgu. To pojęcie stało się podstawą popularnego, nakręconego w 2004 roku filmu "Eternal Sunshine of the Spotless Mind", w którym dwaj kochankowie płacą za "wspomnieniokasację", by wymazać bolesne wspomnienia ze swoich mózgów.

Aby zbadać możliwość bezpiecznego kształtowania fragmentu pamięci, naukowcy skupili się na działaniu białka znajdującego się tylko w mózgu, nazwanego CaMKII.

Zarówno u myszy jak i u ludzi enzym ten często jest nazywany "cząsteczką wspomnień" z powodu swojej roli w ułatwianiu komunikacji między komórkami mózgu - szczególnie w ludzkiej zdolności uczenia się i przyswajania informacji.

Aby ukierunkować CaMKII na określone działania, Tsien i jego zespół rozwinęli najpierw "metodę chemiczno-genetyczną", która pozwoliła im natychmiast "włączyć" lub "wyłączyć" białko u myszy, które specjalnie hodowano po to, by wytwarzały nadmiar CaMKII.

Po wystawieniu myszy na działanie emocjonalnie silnej stymulacji, takich jak poddanie ich łapek lekkiemu szokowi, naukowcy obserwowali, jak bardziej lub mniej zwierzęta przypominały sobie to niemiłe przeżycie po tym, jak w ich mózgach włączono lub wyłączono białko CaMKII.

Gdy mózg był przestawiany na wytwarzanie nadmiaru CaMKII w chwili, gdy mysz była prowokowana do przypomnienia sobie traumatycznego przeżycia, wówczas okazywało się, że wspomnienie nie tylko zostało zablokowane - zostało ono całkowicie wymazane z pamięci.

Nastąpiło to bez wpływania na zdolność myszy do przywoływania innych wspomnień - mówią naukowcy.

Podobnej obserwacji dokonano podczas eksperymentów, w których myszy rozpoznawały określone przedmioty. W tych przypadkach nadmierna ekspresja CaMKII wydawała się eliminować wspomnienia o zabawkach, które pokazano myszy wcześniej.

Według Tsiena, badanie na zwierzętach pokazuje, jak celowe wymazywanie określonych wspomnień może być wywoływane genetycznie w sposób kontrolowany i bezpieczny.

Autorzy podkreślili, że ich praca znajduje się obecnie w powijakach, sądzą jednak, że otwiera ona teoretyczną możliwość terapeutycznego stosowania usuwania wspomnień u ludzi. Wymazywanie wspomnień może pomóc zapomnień o traumie ludziom nękanym przez bolesne wspomnienia, na przykład cierpiącym na zespół stresu pourazowego (PTSD).

"Gdy wspomnienia są wielkimi nauczycielami i w sposób oczywisty decydują o przetrwaniu lub adaptacji, selektywne usuwanie ubezwłasnowalniających wspomnień, takich jak traumatyczne wspomnienia wojny lub niespodziewanego strachu, może pomóc wielu ludziom wieść lepsze życie", powiedział Tsien.

Jednakże doktor Joe Verghese, profesor nadzwyczajny neurologii w College'u Medycznym im Alberta Einsteina w Nowym Jorku, ostrzegł, że opisane w artykule badanie na zwierzętach stanowi dopiero wstęp.

"Myślę, że pomysł z procesem selektywnego usuwania wspomnień w pamięci jest bardzo interesujący, ponieważ nie tylko otwiera całe spektrum możliwych interwencji, ale także ujawnia w neurobiologii coś, co może pójść w kierunku wytwarzania wspomnień w mózgu", powiedział Verghese. "Pamięć u człowieka jest jednak dużo bardziej złożona, niż pamięć u myszy. Tak więc ten eksperymentalny model, który przywodzi na myśl wszystkie typy możliwych zastosowań, stanowi wiele kroków usuniętych z zastosowania u człowieka".

Alan Mozes, HealthDay

Tłumaczenie i opracowanie: Ivellios