Najnowsze badanie neurobiologiczne ujawnia, że zjawisko deja vu może mieć swoje źródło w specyficznym obszarze mózgu, zwanym łukiem zębatym, który odgrywa kluczową rolę w procesie tworzenia epizodycznych wspomnień. Neurolog Susumu Tonegawa wyjaśnia, że ten fragment hipokampa odpowiada za zdolność odróżniania podobnych sytuacji, co może tłumaczyć, dlaczego deja vu występuje częściej u osób starszych oraz u pacjentów z chorobami neurologicznymi. Badanie, opisane w czasopiśmie "Science", rzuca nowe światło na mechanizmy pamięci i ich zaburzenia.

Mózg produkuje wspomnienia w pobliżu swojego środka, w zapętlonym mostku z tkanki zwanym hipokampem. Ale nowe badanie sugeruje, że tylko mały jego fragment, zwany łukiem zębatym, jest odpowiedzialny za "epizodyczne" wspomnienia - czyli informację pozwalającą nam odróżnić podobne miejsca i sytuacje.

"Odkrycie pomaga wyjaśnić, gdzie w mózgu bierze swój początek zjawisko deja vú i dlaczego jego częstotliwość wzrasta wraz z wiekiem oraz u ludzi cierpiących na choroby mózgu", powiedział neurolog Susumu Tonegawa. Badanie zostało opisane w internetowym wydaniu magazynu Science.

Tak jak komputer zapisujący działania programów, tak samo łuk zębaty zapisuje wzór sytuacji - jej widok, dźwięk, zapach, czas i inne wskazówki służące w przyszłości do odniesienia ciała. Co się dzieje, gdy jego zdolności zostaną zablokowane?

Kiedy Tonegawa i jego zespół wyhodowali myszy pozbawione w pełni rozwiniętego łuku zębatego, gryzonie miały problem z rozróżnieniem między dwiema podobnymi, ale różniącymi się od siebie sytuacjami.

"Normalnie te zwierzęta potrafią rozróżnić dwie sytuacje tak samo, jak ludzie", powiedział Tonegawa. "Jednak pozbawione łuku zębatego mają już problemy".

"Deja vú jest problemem pamięci i występuje wtedy, gdy nasz mózg próbuje rozróżnić dwie niezmiernie podobne do siebie sytuacje", wyjaśnił Tonegawa. "U starszych ludzi deja vú występuje częściej - zdarza się to także u ludzi cierpiących na choroby neurologiczne typu choroba Alzheimera. Nie jest to bynajmniej niespodzianka, jeśli rozważyć fakt utraty lub uszkodzenia jakichś komórek łuku zębatego".

Według Tonegawy, starzejącego się już neurologa, jest to typowe zjawisko. "Dużo podróżuję, więc gdy pojawię się w nowym dla mnie porcie lotniczym, to mój mózg mówi mi, że już tu kiedyś byłem. Ale reszta mojego mózgu wie lepiej".

Dave Mosher, LiveScience.com

Tłumaczenie i opracowanie: Ivellios